keyboard_arrow_up

De Efteling, ambitieus pretpark zonder winstoogmerk

De Efteling is het grootste en populairste pretpark van de Benelux. Wat het park extra bijzonder maakt is de manier waarop het eigendom is geregeld.
 Joris Teuwen 13 juli 2023 10 min. leestijd CVR Magazine
In 1937 wordt in Kaatsheuvel de Stichting Sportpark opgericht en in 1950 wordt besloten het sportpark uit te breiden met een sprookjesbos. Dit Sprookjesbos bestond in het begin uit 10 attracties, met daarnaast een speeltuin, vijvers, een theehuis, een souvenirhuisje, vier tennisbanen, een kinderbad en hectaren vol natuurschoon.
Plattegrond van de Efteling uit de beginjaren

Stichting

Samen met de komst van het sprookjesbos, verandert Stichting Sportpark haar naam in Stichting Natuurpark de Efteling. Deze stichting stelt zich tot doel: "het verschaffen en in stand houden van voorzieningen op het gebied van recreatie en ontspanning en het bevorderen van het toerisme". Verder ondersteunt de stichting projecten op het gebied van natuur en milieu of van algemeen sociaal en maatschappelijk belang. De stichting "beoogt niet het maken van winst" en mag geen uitkeringen doen aan haar oprichters of wie dan ook die bij de stichting betrokken is. Ten slotte moet de stichting het cultureel erfgoed bewaken en bewaren en "meer in het bijzonder sprookjes, legenden, verhalen en historie". Dit alles is vastgelgd in de statuten
Stichting Natuurpark de Efteling heeft haar statuten in 2019 aangepast. Tot die tijd was het plaatselijke kerkbestuur (van de Rooms-Katholieke Parochie Heilige Willibrord) gerechtigd om één bestuurslid te benoemen, maar in overleg is besloten om de invloed van het kerkbestuur op de stichting af te bouwen. Nu worden alle nieuwe bestuursleden benoemd door het stichtingsbestuur zelf. Ook het wijzigen van de statuten kan nu zonder goedkeuring van het kerkbestuur.
Daarnaast is besloten dat de aandelen van De Efteling B.V. (welke volledig in handen zijn van de stichting) uitsluitend mogen worden verkocht met instemming van twee derde van het voltallige stichtingsbestuur, de Raad van Commissarissen en directie van De Efteling B.V.
van de stichting.
De ganzenhoedster op het Anton Pieckplein (foto: CVR Magazine)
De constructie van een stichting die eigenaar is van een onderneming wordt tegenwoordig ook wel steward ownership genoemd. Hierdoor ontbreekt de druk van aandeelhouders die rendement eisen op hun investering. De Efteling is daarmee eigenlijk van niemand (en daarmee in zekere zin van zichzelf) en alle rendementen kunnen daardooir ingezet worden voor de verdere ontwikkeling van het park. Alle activiteiten rondom de Efteling zijn in 1985 ondergebracht in De Efteling BV. Deze structuurvennootschap
Wanneer het eigen vermogen van een onderneming meer dan 16 miljoen euro bedraagt, er een ondernemingsraad is ingesteld en meer dan 100 medewerkers in dienst zijn, dan is er sprake van een structuurvennootschap. De Efteling voldoet aan al deze criteria. Dit heeft tot gevolg gehad dat er een Raad van Commissarissen (RvC) is ingesteld. Stichting Natuurpark de Efteling en de ondernemingsraad hebben volgens de statuten het recht om kandidaten voor de RvC aan te bevelen, die vervolgens op voordracht van de RvC worden benoemd door de stichting. De RvC zelf heeft het recht om directieleden te benoemen of te ontslaan en moet goedkeuring geven aan belangrijke besluiten zoals het uitgeven van aandelen of grote investeringen.
wordt bestuurd door de statutaire directie, in dit geval bestaande uit de Algemeen Directeur en Financieel Directeur. De dagelijkse leiding van de Efteling is handen van de directie die naast de statutaire directie bestaat uit de titulaire directeuren van de business units "Park & Resorts" en "Product, Markt & Imago".
Huis van de vijf zintuigen; ingang van de Efteling (foto: CVR Magazine)

Verwonderen

De grootste kracht van de Efteling is het vertellen van verhalen. Dit "storytelling" wordt heel ver doorgevoerd. Bij sprookjes spreekt dit bijna vanzelf, maar ook attracties hebben nagenoeg allemaal een eigen verhaal
"Joris en de draak" is bijvoorbeeld geen gewone achtbaan, maar verbeeldt het de strijd van Joris die ten strijde trekt tegen de draak die vanuit het moeras het leven van een klein koninkrijk in haar greep houdt zo vertelt algemeen directeur Fons Jurgens in het voorjaar van 2018 in Leren van de Efteling een uitgave van Pensioenfonds Zorg en Welzijn.
. Het consequent doorvoeren van het vertellen van verhalen, maakt van de Efteling één geheel. Alles is op elkaar afgestemd en aangepast
Zelfs de drankautomaten zijn voorzien van een voor de Efteling specifieke aankleding.
Frisdrankautomaat bij Carnaval Festival (foto: Eftepedia.nl)
om te passen in het grote geheel. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van kwalitatief hoogwaardig en duurzaam materiaal, is het ontwerp doordacht en het personeel er volledig op gericht om een actieve bijdrage te leveren aan het eftelinggevoel. Daarmee creëert de Efteling een wereld vol wonderen, waarin iedereen zich kan herkennen en thuis kan voelen. Dat dit werkt, blijkt wel uit het gasttevredenheidsonderzoek waarbij de gast het park gemiddeld met 8,59 waardeert en een Net Promoter Score
De Net Promoter Score (NPS) is een graadmeter om de klanttevredenheid te meten. Hoe hoger deze score, hoe meer tevreden de gasten zijn. Centraal staat de vraag hoe waarschijnlijk het is dat gasten de Efteling aanbevelen aan anderen (op een schaal van 0 tot 10). Een percentage van 68% geeft dan aan dat ruim twee derde van de gasten de Efteling als antwoord een 9 of een 10 heeft gegeven.
van 66% in 2019. Maar met deze waardering is de Efteling nog niet tevreden en vandaar dat het park in 2030 "het enige Europese themepark resort [wil zijn] waar ieder gezelschap een 9+ ervaring ervaart in een natuurlijk en sprookjesachtige wereld", zo staat op de website te lezen.

De wereld vol wonderen houdt niet op bij de poorten van het park. Om een voorkeurspositie bij kinderen te creëren worden merken van de Efteling
Voorbeelden van merken van de Efteling zijn de "focusmerken" Sprookjesboom en Jokie en Jet, maar ook Raveleijn, Joris en de Draak en Pardoes.
actief via verschillende kanalen
Bij kanalen kan gedacht worden aan merchandise, televisieseries, theatherproducties, (Efteling) radio en sociale media
naar de huiskamer gebracht. "Dankzij deze merken worden kinderen [...] 24 uur per dag in de mogelijkheid gesteld om met de characters van de Efteling in contact te komen", zo staat in het jaarverslag over 2018 te lezen. Hierin is de Efteling uniek, want parken als Disneyland
Uitzondering hierop vormt Pirates of the Carabian waarbij de films gebaseerd zijn op de attractie.
bijvoorbeeld Plopsaland zijn juist ontstaan als aanvulling op de reeds bestaande content.

Buitenkant van het sprookje De Zes Zwanen (foto: CVR Magazine)

Vernieuwen

Aan het einde van de jaren zeventig van de vorige eeuw ontstaat het idee dat de verdere groei van het park niet gerealiseerd kan worden door het vertellen van sprookjes alleen. Vandaar dat, na lang wikken en wegen, in 1979 besloten wordt tot de bouw van de Python. Bij de opening in 1981 is dit de langste achtbaan van Europa. Een jaar later volgt de Halve Maen, toen het grootste schommelschip van de wereld. Met de komst van deze attracties worden nieuwe bezoekers naar Kaatsheuvel getrokken, maar eerdere bezoekers, geeft dit een reden om terug te komen en het park opnieuw te ontdekken.
Investeringen in attracties door de jaren heen (bron: o.a. Eftepedia)
Om voor alle doelgroepen aantrekkelijk te blijven moet er continue vernieuwd worden door om de paar jaar een nieuwe gethematiseerde attractie
De Efteling heeft sinds 1978 de volgende grote attracties gebouwd (investeringen x € 1 miljoen):
te introduceren. Soms moet hiervoor een verouderde attractie
In 2009 maakt de houten rollercoaster Pegasus plaats voor Joris en de Draak.
In 2019 sluit de Bob om vervangen te worden door de achtbaan Max en Moritz.
In 2020 wordt de Polka Marina gesloopt en verrijst in de nabije omgeving het speelbos Nest.
In 2022 sluit het spookslot definitiet haar deuren om plaats te maken voor een nieuwe overdekte attractie met als werktitel 'Project Danse Macabre' naar het muziekstuk uit 1879 van de Franse componist Camille Saint-Saëns. Dit stuk is gebaseerd op gelijknamige gedicht van Henri Cazalis. In het Nederlands vertaald betekend de titel 'dodendans'.
het veld ruimen, maar meestal is de nieuwe attractie een uitbreiding op het reeds bestaande aanbod. Daarnaast krijgt ook het sprookjesbos regelmatig een uitbreiding.

Verantwoord investeren

Nieuwe attracties vragen om aanzienlijke investeringen. Het is daarom belangrijk om de financiële huishouding op orde te hebben zodat deze investeringen ook mogelijk zijn. Wanneer je dit niet op orde hebt dan gaat het verkeerd. Dit toont Disneyland Parijs, die (ondanks de hoge bezoekersaantallen) in de eerste 25 jaar van haar bestaan nagenoeg elk jaar verlies maakte. De Efteling zorgt hiervoor door attracties voor een groot deel uit eigen middelen te financieren. Om dit mogelijk te maken schrijft de Efteling haar attracties degressief
Attracties worden afgeschreven in 25 jaar. De eerste 20 jaar wordt jaarlijks 20% van de boekwaarde afschreven (= degressief) en in de laatste 5 jaren wordt jaarlijks 20% van de boekwaarde na het 20e jaar (lineair) afgeschreven.
bron: Jaarrekening 2018
af.
Procentuele ontwikkeling van de degressieve afschrijvingen van attracties (bron: Jaarrekening)
Door het degressieve afschrijvingsregime wordt een attractie in de eerste vier jaar al voor meer dan 50% afgeschreven en wanneer je winst maakt ontstaat er hierdoor een positieve kastroom die gebruikt wordt om een nieuwe attractie te financieren. De overige middelen komen uit de winst-reserves of
externe financiering
.
Voor externe financiering maakt de Efteling doorgaans gebruik van een banklening, maar ze kan ook een beroep doen op haar aandeelhouder Stichting Natuurpark de Efteling. Voor welke vorm van financiering gekozen wordt, heeft te maken met de risicohouding van de financier en de condities die daardoor aan de lening verbonden zijn. Deze risicohouding wordt in grote mate bepaald door de kans dat in de toekomst aan de verplichtingen (rente en aflossingen) kan worden voldaan.
Hoewel
niet helemaal zuiver
,
De investeringen betreffen alle investeringen, dus ook de investeringen die met externe financiering wordt bekostigd.
laat onderstaande tabel de vrije kasstroom (afschrijvingen plus winst) zien in verhouding tot de investeringen over de jaren heen.
Investeringen in verhouding tot de afschrijvingen en mutatie eigen vermogen
De mutatie van het eigen vermogen is de netto winst onder aftrek van het toegezegde dividend in dat jaar.
(bron: Jaarrekening)
Stilte voor de storm op 1 augustus 2015 om half tien in de ochtend. Op deze dag ontving de Efteling, naar verluid, het recordaantal van 45.000 bezoekers. (foto: CVR Magazine)

Groeiambitie

De sleutel voor het maken van winst, zijn het aantal bezoekers aan de Efteling. Zoals aangegeven wil de Efteling consequent blijven verwonderen en vernieuwen en daarmee het aantal bezoekers behouden of zelfs laten stijgen.
Bezoekers per jaar (bron: NRC, TEA/AECOM Theme Index)
Met haar bezoekersaantallen speelt de Efteling mee in de top vijf van Europese pretparken, die consequent aangevoerd wordt door Disneyland Parijs. In een interview geeft Fons Jurgens, algemeen directeur van De Efteling, aan dat hij Disneyland Parijs een heel ander soort attractiepark vindt en geen directe concurrent voor de Efteling. Die concurrentie moet internationaal meer gezocht worden bij parken zoals het Duitse Europa-Park. Het streven van de Efteling is om in de top vijf van Europa te blijven.
Bezoekersaantallen van de grootste Europese pretparken exclusief Disneyland Parijs en aangevuld met Legoland en Phantasialand. (bron: TEA/AECOM Theme Index)
De groei van de afgelopen jaren komt onder andere omdat de Efteling haar bezoekers verleidt om meer dan één dag te blijven. Om dit mogelijk te maken, word het aantal bedden rondom de Efteling in de komende jaren uitgebreid tot ruim 3.500
. Hierdoor wordt de Efteling interessanter voor buitenlandse bezoekers, die het park steeds beter weten te vinden.
Binnen- en buitenlandse bezoekers per jaar (bron: Factsheet Top 50 attracties en looopings.nl)
Op Looopings.nl staat dat 21% van de bezoekers in 2016 uit het buitenland kwam tegenover 15% in 2012.
Om het aantal bezoeker op niveau te houden, blijven de buitenlandse bezoekers belangrijk. Dit omdat de bezoekfrequentie van de Nederlandse bezoekers sinds 2008 blijft hangen op gemiddeld één keer in de vier jaar.
Pannenkoeken buiten bij Polles Keuken (foto: CVR Magazine)

Financieel gezond

Voldoende bezoekers zijn essentieel voor een gezonde financiële huishouding. De Corona-crisis, waarbij het park gedwongen haar deuren moest sluiten, maakte dit pijnlijk duidelijk. Bezoekers zorgen dat er geld in het laadje komt door de verkoop van entreekaartjes, overnachtingen, maaltijden, versnaperingen, souvenirs etc. De verkoop van entreekaartjes nog altijd de grootste inkomstenbron. De prijs daarvan is in de afgelopen 5 jaar (2016-2021) met 13% in prijs
Gerekend met de verkoopprijs van een kaartje in het hoogseizoen exclusief BTW
stegen. Dit is meer dan de gemiddelde prijsstijgingen, maar daar staat tegenover dat de stijging van kosten die de Efteling per bezoeker maakt, met 8%, harder stegen dan de gemiddelde prijzen. Deze stijging werd in 2020 en 2021 voornamelijk veroorzaakt door de daling van het aantal bezoekers vanwege de Corona-crisis.
Dat de hogere prijs voor een kaartje ook ten goede komt aan het netto winst, zorgt ervoor dat er extra buffers opgebouwd kunnen worden voor extra investeringen
Extra geld uit resultaat is zeer welkom om de investeringen te financieren. In de eerste plaats heeft een investering zich na vier jaar pas voor de helft terugverdiend. Ten tweede kost een soortgelijke investering door prijsstijgingen waarschijnlijk meer en ten slotte moet er ook geld beschikbaar zijn voor periodiek groot onderhoud van de bestaande investeringen (attracties).
zodat de Efteling ook in de toekomst haar gasten "kan laten ontsnappen aan hun dagelijkse realiteit en het prikkelen van de verwondering".
Kosten en winst per bezoeker (bron: Jaarrekening)
De stoomtrein vertrekt van het Station Marerijk (foto: CVR Magazine)

Eftelinks

De Efteling kent een grote schare aan fans die op het internet over hun hobby berichten. Hieronder een aantal van de meest interessante sites:
  • Looopings

    Looopings is de bekendste pretparksite van de Benelux, met opvallend nieuws over attractieparken en achtbanen in Europa.
  • Kleine Boodschap

    Podcast waarin Paul Sprangers en Tim Hinssen wekelijks zeer uitgebreid spreken over ontwikkelingen
    In aflevering 340 wordt specifiek aandacht besteed aan dit artikel.
    in en rondom de Efteling. Jaarlijks wordt er in een aparte aflevering uitgebreid stilgestaan bij de financiële cijfers uit de jaarrekening van de Efteling.
  • Eftelist

    Dit is de thuishaven van dé mailinglist over De Efteling. Op de website vind je een Portrettengalerij, speciale pagina's met bouwfoto's, tekeningen en informatie omtrent nieuwe attracties en horeca.
  • De vijf zintuigen

    Informatie over pretparken en de Efteling in het bijzonder
  • Eftepedia

    Naar eigen zeggen waarschijnlijk het grootste naslagwerk over de Efteling op internet.
  • Het Wonderdelijke WC Web

    Het WWCW is begonnen als een Efteling-website met informatie over de verschillende toiletgroepen uit het park. Inmiddels is de site uitgegroeid tot the-place-to-be voor informatie over alle toiletten, horecapunten én attracties.
  • EftelStats

    Sinds 2013 houdt EftelStats allerlei statistieken bij over de Efteling, zoals wachttijden, showtijden en reserveringen voor restaurants. Op basis van deze data kan je voor en tijdens je bezoek de drukte op verschillende plaatsen voorspellen. Daarnaast kan je via onze app en mobiele website eenvoudig de lijst met wachttijden en Raveleijn tickets raadplegen vanuit het park.
  • Eftelingsestraat

    Een nieuwsblog over de wereld van de Efteling. Naast het pretpark houden men hier ook alle andere onderdelen van deze wereld nauwlettend in de gaten, zoals het Efteling Hotel, Bosrijk, Het Loonsche Land en Villa Pardoes.
12 jaar geleden verscheen de eerste versie van dit artikel en 8 maanden geleden is het artikel voor het laatst inhoudelijk aangepast. De laatste
kleine aanpassingen
Kleine aanpassingen zijn onder andere het herstellen van taalfouten, kromme zinnen, feitelijke onjuistheden en verbroken hyperlinks.
zijn 3 maanden geleden aangebracht.
Heb je een foutje gezien? Neem dan contact met ons op.
Mail de redactie